Τέλος στον εφιάλτη των τεκμηρίων για 2 εκατομμύρια νοικοκυριά

 Φρένο μπαίνει μετά τις εκλογές στα παράλογα τεκμήρια και τα κατά φαντασίαν εισοδήματα, με βάση τα οποία το κράτος επιβάλλει φόρους κατά το δοκούν, ενώ στερεί και προνοιακά βοηθήματα ή κοινωνικά επιδόματα από νοικοκυριά που τα έχουν απόλυτη ανάγκη.

Ο εφιάλτης τελειώνει το 2025, οπότε τα τεκμήρια μειώνονται ή εξορθολογίζονται. Οπως όλα δείχνουν, του χρόνου θα είναι η τελευταία φορά που θα ισχύσουν οι αντικειμενικές δαπάνες διαβίωσης για τα εισοδήματα που δηλώνουν 2 εκατομμύρια ελεύθεροι επαγγελματίες, επιχειρηματίες, μισθωτοί, ναυτικοί, ιδιοκτήτες ακινήτων, συνταξιούχοι και όχι μόνο.

Χαλαρώνοντας τη θηλιά της Εφορίας, μπαίνει τέλος στον τραγέλαφο να θεωρούνται κροίσοι και να φορολογούνται αγρίως αν, π.χ., κληρονόμησαν ένα σαραβαλάκι 2.000 κυβικών εκατοστών από τον παππού ή τον θείο τους ή αγόρασαν φουσκωτή πισίνα από το σούπερ μάρκετ!

Τι υπόσχονται τα κόμματα

Το οικονομικό πρόγραμμα της Νέας Δημοκρατίας προβλέπει αναπροσαρμογή και εξορθολογισμό του συστήματος φορολόγησης, με μείωση των τεκμηρίων διαβίωσης κατά περίπου 30% μεσοσταθμικά από 1/1/2025 – χωρίς να αποκλείεται και ταχύτερη εφαρμογή αν τα φορολογικά έσοδα εξελιχθούν καλύτερα από τις προσδοκίες. Το οικονομικό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ δεν θέτει ποσοτικούς στόχους, αλλά κάνει λόγο για «πολύ πιο σοβαρή και αυστηρή στόχευση των τεκμηρίων διαβίωσης», ενώ σε αυτό του ΣΥΡΙΖΑ δεν γίνεται καμία αναφορά.

Είναι ίσως και το μοναδικό νέο μέτρο φορολογικής ανακούφισης της μεσαίας τάξης που έχουν περιλάβει στις προεκλογικές εξαγγελίες τους τα κόμματα, πέραν της κατάργησης του τέλους επιτηδεύματος και της εισφοράς αλληλεγγύης που έχουν ήδη δρομολογηθεί.

Η μεγάλη στρέβλωση στην οποία επιχειρούν να απαντήσουν τα πολιτικά κόμματα είναι ότι τα τεκμήρια με τη σημερινή τους μορφή θίγουν έναν στους τρεις φορολογουμένους ή 2 εκατομμύρια από τα 6,5 εκατομμύρια νοικοκυριά. Και το 1,1 εκατομμύριο εξ αυτών που καλούνται να πληρώσουν έξτρα φόρους είναι τελικά οι μισθοσυντήρητοι.

Παγίδα για μικρομεσαίους

Τα στοιχεία της ΑΑΔΕ δείχνουν ότι το μέτρο πλήττει κυρίως τη μεσαία τάξη και τους οικονομικά ασθενέστερους για περιουσιακά στοιχεία που απέκτησαν στο παρελθόν.

Τα τεκμήρια θεσπίστηκαν για τη φοροδιαφυγή των πλουσίων. Στην πράξη, όμως, πλήττουν κυρίως εκείνους που (κατά τεκμήριο) δεν μπορούν να φοροδιαφύγουν!

Στην πλειονότητά τους, τα περισσότερα θύματα του μέτρου είναι μισθωτοί και συνταξιούχοι. Και αυτό διότι επιβάλλονται με απολύτως στρεβλό τρόπο.

Ευτράπελο, αλλά χαρακτηριστικό παράδειγμα: οι περιβόητες «αδήλωτες πισίνες». Από αεροφωτογραφίες έχουν εντοπιστεί χιλιάδες «μπλε κουκκίδες» με πισίνες που ελέγχονται αν έχουν δηλωθεί ή όχι στο Ε1. Το τεκμήριο διαβίωσης ξεκινά από 160 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, ενώ επιβάλλεται και φόρος πολυτελείας.

Ωστόσο ο Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος μιλά γενικώς και αορίστως για «δεξαμενές κολύμβησης», ασχέτως αν αυτές είναι μόνιμες κατασκευές (χτιστές) ή συναρμολογούμενες. Δεν ορίζει επίσης πουθενά ως «δεξαμενές κολύμβησης» όσες έχουν βάθος, π.χ., 1,5-2 μέτρα, για να μπορεί όντως κάποιος να κολυμπά, ούτε τις εξαιρεί αν έχουν μόλις 20 ή 30 εκατοστά, όπως μια φουσκωτή πισίνα 2×2, για να παίζουν το καλοκαίρι τα παιδάκια, την οποία αγοράζει κάποιος και στο σούπερ μάρκετ!

Επιπλέον, τα τεκμήρια διαβίωσης υπολογίζονται με βάση τα εισοδήματα και τα μεγέθη που είχαν καθοριστεί πολύ πριν από το 2010, που ξέσπασε η οικονομική κρίση στην Ελλάδα. Ποτέ δεν αναπροσαρμόστηκαν, με εξαίρεση την περίοδο της πανδημίας που είχαν ανασταλεί υπό όρους.

Αλλά και τότε ακόμα, το 2021 για τα εισοδήματα του 2020:

■ 571.088 μισθωτοί πλήρωσαν φόρο για πλασματικά εισοδήματα 1,320 δισ. ευρώ επιπλέον όσων δήλωσαν (ή περίπου 2.300 ευρώ έξτρα εισόδημα ο καθένας τους).

■ 542.463 συνταξιούχοι πλήρωσαν φόρο για εισοδήματα 1,56 δισ. ευρώ επιπλέον όσων δήλωσαν (ή καπέλο περίπου 2.850 ευρώ επιπλέον ο καθένας τους). Και αυτό παρότι για τους ηλικιωμένους άνω των 65 ετών τα τεκμήρια επιβάλλονται ήδη μειωμένα κατά 30%.

■ 389.133 εισοδηματίες πλήρωσαν φόρο για εισοδήματα 1,85 δισ. ευρώ επιπλέον όσων δήλωσαν (ή περίπου 4.750 ευρώ επιπλέον ο καθένας τους).

■ 146.292 ελεύθεροι επαγγελματίες, επιχειρηματίες και αυτοαπασχολούμενοι πλήρωσαν φόρο για εισοδήματα 620 εκατ. ευρώ επιπλέον όσων δήλωσαν (έξτρα εισόδημα λόγω τεκμηρίων μόλις 450 ευρώ ο καθένας τους). Στην πράξη αυτό δείχνει ότι, αν και τα τεκμήρια στοχεύουν κυρίως σε αυτούς, οι περισσότεροι επαγγελματίες προσαρμόζουν τα κέρδη τους και παρακάμπτουν τα τεκμήρια. Συνεπώς, με τη σημερινή μορφή τους, τα τεκμήρια συμβάλλουν ελάχιστα στον περιορισμό της φοροδιαφυγής συγκεκριμένων επαγγελματικών τάξεων.

■ 99.958 αγρότες φορολογήθηκαν για τεκμαρτό εισόδημα 366,161 εκατ. ευρώ (ή 360 ευρώ κατά μέσο όρο ο καθένας).

Αν και δεν υπάρχουν δημόσια διαθέσιμα νεότερα στοιχεία, ο αριθμός των φορολογουμένων εκτιμάται ότι έχει αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια, καθώς μετά την πανδημία, τα lockdowns και τις αποζημιώσεις των 534 ευρώ το μέτρο επανήλθε πλήρως σε εφαρμογή.

Με βάση τα τεκμήρια, β Ενώ οι ίδιοι δήλωσαν αθροιστικά 3,07 δισ. ευρώ (ή από 1.755 ευρώ κατά μέσο όρο ο καθένας) η Εφορία τούς φορολόγησε για πάνω από 9 δισ. ευρώ συνολικά. Σαν να είχαν δηλαδή τριπλάσιο εισόδημα από όσα δήλωσαν, από περίπου 5.160 ευρώ ο καθένας.

Ως πρόσθετος όρος, πάντως, πριν από τη χαλάρωση των τεκμηρίων, τίθεται να αποδώσουν καρπούς πάνω από μισή ντουζίνα ψηφιακές εφαρμογές και νέα συστήματα ελέγχου που αναπτύχθηκαν τα τελευταία χρόνια (myDATA, σύνδεση ταμειακών μηχανών με POS κ.λπ.), τα οποία εκτιμάται ότι θα αποφέρουν έσοδα από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής που θα επιτρέψουν την κατάργηση των πλασματικών δαπανών διαβίωσης τις οποίες καθορίζει διά νόμου η Εφορία, όταν δεν βρίσκει τα εισοδήματα που θέλει (ή φαντάζεται) το κράτος για να τα φορολογήσει.